آیا رویارویی آمریکا با چین در خصوص تایوان قطعی است؟

برخی تحلیلگران ریشه این اقدامات اخیر آمریکا در منطقه را در سیاست قدیمی تر این کشور برای اجرای برنامه راهبردی به اصطلاح “گردش به سوی شرق آسیا” می دانند که در سال ۲۰۱۲ توسط باراک اوباما رئیس جمهوری وقت آن کشور طراحی شده بود.

کواد که متشکل از عضویت کشورهای استرالیا، هند، ژاپن، و ایالات متحده است، سازمانی نظامی بوده که اغلب از آن با نام “ناتوی کوچک‌تر” در آسیا یاد می‌شود. کشورهای عضو به طور منظم با هم تمرین‌های نظامی برگزار می‌کنند و رهبران نظامی کشورهای عضو برای هماهنگی با یکدیگر در قالب به اصطلاح گفت وگوهای کواد دیدار دارند و حتی کشوری مانند برزیل و رژیم اسرائیل را نیز از خارج از منطقه به عنوان عضو ناظر پذیرفته اند.

اگرچه رئیس پنتاگون ادعا کرد که آمریکا قصد ندارد نمونه آسیایی ناتو را علیه چین تشکیل دهد و به تقابل علاقه ای ندارد، اما بعدا در یک کنفرانس خبری در کالیفرنیا گفته بود:” نه، ما به دنبال نسخه آسیایی ناتو نیستیم و تلاشی برای ایجاد یک ائتلاف ضد چینی نداریم. ما از کشورها نمی خواهیم که بین آمریکا و چین انتخاب کنند. ”

خبرگزاری رویترز گزارش داد که رئیس مجلس نمایندگان آمریکا که قرار بود تور آسیایی خود را در ماه آوریل (فروردین) انجام دهد، بالاخره امروز این سفر در راس یک هیات عالی رتبه پارلمانی به منطقه اقیانوس هند و اقیانوس آرام آغاز کرده است که ظاهرا شامل سنگاپور، مالزی، کره جنوبی و ژاپن می شود.

در واقع جنگ‌طلبان آمریکایی از هیچ تلاشی برای تشویق پلوسی برای سفر به تایوان دریغ نمی‌کنند، چون طراحان نظامی این کشور تایوان را یک سکوی راهبردی مهم برای حمله به چین می دانند. این جزیره همچنین یک دارایی اقتصادی کلیدی است و تخمین زده می شود که ۹۲ درصد از تراشه های نیمه هادی پیشرفته جهان را تولید می کند.

به اعتقاد کارشناسان، امریکا و سایر قدرت‌های دریایی احتمالاً به اعمال آزادی دریانوردی و پرواز در تنگه تایوان ادامه خواهند داد تا نشان دهند که با مخالفت‌های غیرقانونی چین موافقت نمی‌کنند.

اگرچه در بیانیه دفتر خانم پلوسی در خصوص این سفر به جزیره تایوان متعلق به چین به عنوان مقصد سفر او اشاره ای نشده است اما آمده است: هدف اصلی این تور آسیایی بررسی مسایل امنیت منطقه ای، مشارکت اقتصادی و حاکمیت دمکراتیک در میان کشورهای منطقه است.

همه این اقدام‌ها در کنار هم ناظران را نگران کرده است که توافقنامه‌های کواد و آکوس پیش‌نمونه‌ ناتوی جدید آسیایی است و این اقدام‌ها نظامی‌سازی کردن رقابت اقتصادی و دیپلماتیک میان چین و امریکا تلقی می‌شود، درست همان‌گونه که ناتو رقابت میان ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی را نظامی‌سازی کرد.

بدون شک تشکیل “ناتوی آسیایی” و هرگونه رویارویی نظامی میان چین و آمریکا ولو بر سر جزیره تایوان به ضرر کشورهای ضعیف منطقه و جهان خواهد بود، همانگونه که نمی تواند تاثیر جنگ اوکراین بر همه کشورها را نایده گرفت، نه‌ تنها هر دو کشور قدرت هسته‌ای به‌شمار می‌روند، بلکه هر دو کشور قدرت‌های اقتصادی نیز هستند. پیامدهای چنین درگیری‌ای بسرعت در سراسر جهان گسترش خواهد یافت و نظامی‌سازی فزاینده آمریکا یکی از خطرناک‌ترین و نغیرمسئولانه‌ترین فراگردهای جهان امروز است.

با وجود اینکه بایدن در گفت وگو با شی بار دیگر تاکید کرد که سیاست چین واحد آمریکا تغییر نکرده و نخواهد کرد و واشنگتن از «استقلال تایوان» حمایت نمی‌کند، اما موضع گیری های سیاسی به این موضوع در هیات حاکمه آمریکا از میان مقامات حزب رقیب بایدن و حتی هم حزبی های او همچنان نشان از تقویت نوعی ادبیات جنگ علیه چین است.

اگر پکن به این ادعا که این اقدامات حقوق حاکمیت این کشور را نقض می‌کند، ادامه دهد شرایط به سمت تنش بیشتر خواهد رفت؛ به‌ویژه اگر پکن گام‌های عملیاتی (مانند استفاده از تاکتیک‌های منطقه خاکستری) برای اعمال موضع خود بردارد، احتمال وقوع یک حادثه در دریا یا هوا را افزایش می‌دهد و ممکن است به درگیری گسترده‌تری تبدیل شود که به نفع هیچ‌کس نیست.

برخی از تحلیگران معتقدند که آمریکا با سیاست “گاهی به میخ و گاهی به نعل” زدن، قصد دارد سرنوشتی شبیه اوکراین را برای تایوان رقم بزند و همانگونه که تاکنون سعی کرد در میان سیاستمداران اوکراین اختلاف بیاندازد، تلاش می کند در سیاست داخلی تایوان نیز دستکاری کند.
برخی از تحلیلگران نیز معتقدند که آمریکا با بازی از دو کارت اوکراین و تایوان قصد دارد دو رقیب قدر اقتصادی و نظامی روسیه و چین را از میدان رقابت های جهانی خود به در کند.

آنچه اعلام “گردش به‌سوی شرق آسیا” در پی داشت، افزایش تعامل با کشورهای در حال توسعه در منطقه در کنار افزایش تحریک‌گری آنها بود. اکنون دولت بایدن این تحریک‌گری را دوچندان کرده و راهی را دنبال می‌کند که از سوی برخی ناظران پیگیری برای پدید آوردن “ناتوی آسیایی” تفسیر می‌شود. درست شبیه تشکیل ناتو در سال ۱۹۴۹ (۱۳۲۸) که گسترش غیرمسئولانه و ستیزه‌جویانه آن به اروپای شرقی امروز سبب درگیری کنونی میان روسیه و اوکراین شد.

صرف نظر از ادعای کاخ سفید مبنی بر اینکه صلاحیتی در مورد تصمیم پلوسی برای پرواز به تایوان با یک هواپیمای نظامی ندارد، “ژنرال مارک میلی” رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا پیشتر اعلام کرده بود که نیروهای مسلح این کشور آماده مداخله در برابر هرگونه واکنش چین هستند.

آنها تنگه تایوان را بهانه قرار داده و با ادعای اینکه این تنگه متعلق به چین واحد جزو آب های بین المللی است، می گویند که کشتی ها و هواپیماهای نظامی غیرچینی باید در این تنگه از جمله بخشی از آن که چین از آن به عنوان منطقه اقتصادی خود نام می‌برد. تردد داشته باشند.

واشنگتن می داند که در واقع در تایوان نیز شکاف‌هایی در این رابطه وجود دارد و دو حزب اصلی در این کشور ضمن قائل بودن به تعامل با چین، خواهان رویارویی نیستند؛ اما در هر حال آمریکا تلاش می‌کند از این فرصت استفاده کند تا بتواند چین را هر چه بیشتر تحت فشار قرار دهد.

به اعتقاد وی، آمریکا می‌داند اگر در مسئله تایوان و سیاست فشار بر چین در شرق آسیا عقب‌نشینی کند، متحدانش در این منطقه نسبت به جدیت آمریکا مردد می‌شوند و سیاست‌های خود را تعدیل می‌کنند. در این شرایط، آمریکا نگران است متحدان تاریخی‌اش به مرور به سمت چین گرایش پیدا کنند و نفوذ آمریکا در آن منطقه ضربه بخورد. به همین دلیل تلاش می‌کنند از طرق مختلف بر چین اعمال فشار کنند. ضمن اینکه می‌دانند اگر از حدی و مرزی عبور کنند، ممکن است درگیری نظامی شکل بگیرد و چین از خطوط قرمز خود کوتاه نخواهد آمد.

امریکا با این برنامه توجه‌اش به خاورمیانه را کم‌تر و به شرق آسیا بیش‌تر می کند. عامل شتاب‌بخش اصلی در این تغییر سیاست، بیم از خیز نیرومند جمهوری خلق چین است. امروز نیز سیاستمداران آمریکایی به چین هشدار می دهند که اگر اقدامی در مورد تایوان انجام دهد، با پاسخ نظامی ایالات متحده روبرو خواهد شد.

تحلیلگران معتقدند با توجه به سیاست آمریکا مبنی بر فشار حداکثری به چین، این سفر به نوعی طرحی برای ایجاد یک چالش جدی برای چین است. این سفر در واقع آغازی بر یک طرح آمریکا در میان مدت یا دراز مدت است که براساس آن هویت مستقلی برای تایوان تعریف شده و در نهایت با کمک هم پیمانان آمریکا قرار است نوعی از رسمیت و عضویت در سازمان ملل متحد را برای تایوان تعریف کنند.

یکی دیگر از رویدادهای مهم که باید از آن یاد کرد اعلام توافق‌نامه آکوس ( AUKUS ) در سپتامبر ۲۰۲۱ / شهریور- مهر ماه ۱۴۰۰ است.

وی با بیان اینکه به لحاظ تاریخی بی‌تردید تایوان جزئی از چین است، احتمال بهره‌گیری آمریکا از مناقشات مرزی و ایجاد درگیری نیابتی را رد کرد و گفت: به نظر نمی‌رسد هیچ یک از طرفین به سمت گزینه جنگ بروند، چرا که همه طرف‌ها متوجه هزینه‌های وحشتناک این درگیری هستند. برای کشورهای منطقه، هزینه‌های درگیری احتمالی با کشوری که ابرقدرت جهانی است که توان اتمی هم دارد، پیشاپیش روشن است. بنابراین این تنش‌ها مدیریت می‌شود، اما تلاش می‌کنند تا جایی که ممکن است قدرت چین را محدود کنند و اجازه نفوذ بیشتر ندهند.

در این میان، خبرگزاری آسوشیتدپرس روز چهارشنبه گزارش داد که مقام های پنتاگون گفته اند تعامل نظامی آمریکا شامل ناوهای هواپیمابر، جت های جنگنده و عملیات نظارتی برای محافظت از پلوسی حین پرواز به تایوان و خارج از این جزیره و بر روی زمین است.

در راستای این گسترش، امریکا به‌قصد ساختن پایگاهی نظامی در ویتنام بارها دولت این کشور را زیر فشار گذاشته است. با اینکه دولت ویتنام چنین طرح‌هایی را رد کرده است اما با وجود این، درباره این موضوع آنقدر در نشریات  “غربی” قلمفرسایی شده است که بسیاری به‌ اشتباه فکر می‌کنند ویتنام در برابر این فشارها سر تسلیم فرود آورده است.

این توافقنامه نظامی بین استرالیا، بریتانیا، و ایالات متحده گامی بلند و بشدت اثرگذار برای نظامی کردن منطقه است. بر اساس این توافقنامه، ایالات متحده و انگلیس، به‌رغم نگرانی‌های جهانی در مورد گسترش جنگ‌افزارهای هسته‌ای به استرالیا کمک خواهند کرد تا ناوگانی از زیردریایی‌های هسته‌ای بسازد.